Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày và cách phòng ngừa

Trào ngược dạ dày là tình trạng dịch dạ dày trào bị đẩy ngược lên thực quản. Vậy nguyên nhân gây trào ngược dạ dày là gì? Biết được điều này sẽ giúp bạn nằm rõ các phương pháp ngăn ngừa và điều trị hiệu quả. Từ đó ngăn ngừa nguy cơ suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến cuộc sống cũng như các biến chứng về hô hấp, viêm loét, ung thư ngay từ sớm.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày

Các nghiên cứu chỉ ra rằng nguyên nhân gây nên tình trạng trào ngược dạ dày xuất phát từ 2 lý do chính: Sự bất thưởng ở thực quả và chức năng dạ dày suy giảm.

Cơ quan thực quản gặp bất thường

Vấn đề thường gặp ở thực quản đó là suy cơ thắt dưới. Đây là cơ nối với dạ dày và chỉ co thắt khi nuốt. Sau đó chúng sẽ đóng chặt lại để ngăn không cho dịch dạ dày bị tràn ngược lên.

Tuy nhiên, nếu trường lực cơ thắt dưới bị giảm sẽ khiến dịch tràn ngược lên thực quản. Trong dịch này chứa bicarbonat, kết hợp cùng nước bọt có tính kiềm sẽ làm trung hòa tính axit và đẩy dịch vị lên niêm mạc thực quản. Tại đây, nhu động sẽ đẩy dịch trở xuống dạ dày.

Nguyên nhân gây suy cơ thắt thực quản là do nhu động thực quản bị rối loạn, lượng nước bọt tiết ra bị giảm, ức chế α, kháng tiết cholin… Tình trạng này thường xuất hiện ở những người thường xuyên sử dụng chất kích thích, thuốc lá, bia rượu hoặc ăn nhiều thức ăn dầu mỡ, chocolate.

Ngoài ra, còn một nguyên nhân gây trào ngược dạ dày khác là thoát vị hoành. Cơ hoành nằm ở nơi giao nhau giữa khoang ngực và bục. Chúng thắt chặt thực quản ngăn không cho dịch vị trào ngược lên. Tuy nhiên, nếu cơ hoành thoát vị, một phần dạ dày chi lên và dễ gây nên hiện tượng trào ngược.

Do sự bất thường của dạ dày 

Dạ dày là cơ quan có nhiệm vụ tiêu hóa và chuyển hóa thức ăn. Khi chúng gặp phải các vấn đề sau sẽ khiến trào ngược axit lên dạ dày:

• Thức ăn không được tiêu hóa hết: Ở những người bị viêm loét dạ dày, hẹp môn vị, ung thư… chức năng tiêu hóa thức ăn sẽ bị giảm sút. Điều này khiến lượng thực phẩm sau mỗi bữa ăn bị dư thừa, tồn đọng trong dạ dày. Chúng khiến khả năng lưu thông tại đây bị giảm và tăng áp lực, gây nên các cơn trào ngược dịch vị.
• Áp lực ổ bụng tăng đột ngột: Ăn quá nhanh, quá nhiều một lúc hay ho, hắt hơi sẽ vô tình gây nên áp lực lớn lên ổ bụng.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày khác

Bên cạnh các nguyên nhân chính kể trên, một số trường hợp dịch vị trào ngược dạ dày do gặp phải các tình huống như:

• Stress: Khi thần kinh căng thẳng, cơ thể sẽ sản sinh ra cortisol làm tăng cường hàm lượng axit và tần suất co bóp dạ dày. Không chỉ vậy, stress còn khiến nhu động thực quản bị rối loạn và trở nên nhạy cảm hơn, cơ thắt liên tục bị giãn nở, kéo theo dịch vị bị trào ngược.
• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Việc thường xuyên ăn đêm, ăn quá no hay các thực ăn có tính axit cao khi đói, đồ ăn nhiều dầu mỡ… sẽ gây áp lực cho trương lực cơ thắt thực quản. Dần dần cơ bị yếu, đóng mở thất thường, tạo cơ hội cho dịch vị bị trào ngược lên trên.
• Bệnh lý: Một số bệnh nhân sa dạ dày, thoát vị cơ hoành, chấn thương sau tai nạn…thường gặp phải triệu chứng này.
• Béo phì: Thức ăn dư thừa sẽ tích trữ thành mỡ ở vùng bụng, gây áp lực lên cơ thắt thực quản và dạ dày dưới. Từ đó làm giảm độ đàn hồi của trương lực, khiến các chất trong dạ dày dễ bị trào ngược hơn.

Dấu hiệu nhận biết bệnh trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày nếu xuất hiện thường xuyên với tần suất dày đặc tuyệt đối không thể xem nhẹ. Đi kèm với tình trạng này là các dấu hiệu điển hình như:

• Ợ chua: Khi ăn quá no, dạ dày sẽ khó lòng tiêu hóa hết được lượng thức ăn nạp vào cơ thể. Lúc này, axit tăng nhanh, cơ bo bóp liên tục sẽ khiến bạn dịch vị bị đẩy lên thực quản, làm bạn cảm thấy vị chua trong miệng và ợ lên.
• Ợ hơi: Khác với ợ chua, ợ hơi thường xuất hiện khi đói.
• Buồn nôn: Trong dịch vị dạ dày có tính axit kèm thêm mùi thức ăn được tiêu hóa khiến bạn cảm thấy buồn nôn. Tình trạng này thường xuyên xuất hiện khi đi tàu xe, say sóng, ốm nghén. 
• Ăn không ngon, khó nuốt: Dịch mật trào ngược gây cảm giác đắng ở khoang miệng. Chưa kể chúng cũng có thể khiến thực quản bị sưng, ảnh hưởng đến quá trình nuốt thức ăn, khiến bạn mất cảm giác ngon miệng, lười ăn và sụt cân.
• Ho khan, viêm họng, tiết nhiều nước bọt: Axit có trong dịch vị gây nên phản xạ tiết nước bọt tự nhiên để trung hòa. Chúng cũng gây tổn thương dây thanh quản, làm bị sưng, ho và khiến giọng của bạn bị khàn, trầm hơn.
• Đau tức vùng bụng: Nguyên nhân của các cơn đau này là do dây thần kinh đi qua vùng ngực bị kích thích. Nó thường bị nhầm lẫn với dấu hiệu của bệnh về tim mạch.

Phòng ngừa bệnh trào ngược dạ dày

Xuất phát từ nguyên nhân gây trào ngược dạ dày, chúng ta có thể rút ra được những phương pháp phòng ngừa từ chính việc thay đổi lối sống, thói quen sinh hoạt hàng ngày. Cụ thể như: 

Từ bỏ thuốc lá

Tỷ lệ người thường xuyên hút thuốc lá gặp các triệu chứng co thắt thực quản dưới cao hơn nhiều so với người bệnh thường. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây trào ngược dạ dày hàng đầu. Để bảo vệ bản thân, ngăn ngừa sự hình thành và phát triển của căn bệnh này, bạn hãy từ bỏ thói quen hút thuốc lá. 

Duy trì cân nặng ổn định

Mỡ thừa tích tụ ở bụng sẽ tạo nên áp lực cho dạ dày dưới và cơ thắt thực quản, thúc đẩy trào ngược axit lên dạ dày. Bởi vậy bạn nên duy trì một cân nặng ổn định. Bởi việc tăng cân, béo phì không chỉ ảnh hưởng đến dạ dày mà còn kéo theo nhiều mối nguy hiểm khác cho sức khỏe.

Không nằm ngủ sau khi ăn

Dù bạn mệt mỏi hay cơn buồn ngủ ập đến, đừng vội nằm ngày xuống giường khi vừa ăn xong. Đây là thói quen mà nhiều người mắc phải khiến dạ dày rơi vào tình trạng nghỉ ngơi, thức ăn không được tiêu hóa hết và gây ợ chua do trào ngược. Để phòng bệnh, bạn nên tập cho bản thân thói quen ngồi hoặc đứng tối thiểu trong 3 giờ sau khi ăn. 

Ăn chậm, nhai kỹ

Duy trì thói quen ăn uống đúng giờ giấc, chia các bữa ăn trong ngày thần 3 bữa chính và các bữa phụ kèm theo. Bên cạnh đó, bạn cũng cần lưu ý nguyên tắc ăn chậm, nhai kỹ.

Cách này sẽ giúp giảm khối lượng công việc của dạ dày, tăng cường hiệu quả của hệ tiêu hóa, hạn chế tổn thương niêm mạc. Từ đó ngăn ngừa hiệu quả nguy cơ trào ngược dạ dày khởi phát.

Tránh đồ uống, thức ăn có tính axit

Danh sách thức ăn không tốt cho hệ tiêu hóa bao gồm đồ cay nóng, có tính axit mạnh như họ nhà cam quýt và chất kích thích như cà phê, bia rượu… Không chỉ vậy, đây còn là nhóm thực phẩm có nguy cơ cơ gây các bệnh về tim mạch rất cao. 

Tuy nhiên, cam quýt, chanh, bưởi lại chứa nhiều vitamin C tốt cho cơ thể. Bởi vậy, bạn có thể bổ sung bằng cách pha loãng nước ép và chia nhỏ liều lượng khi sử dụng.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày xuất phát từ chính những thói quen xấu trong cuộc sống. Chúng làm giảm chức năng của dạ dày, thực quản và kèm theo nhiều triệu chứng xấu, ảnh hưởng đến cuộc sống, công việc của người bệnh. Để ngăn chặn và điều trị bệnh, bạn nên nhanh chóng tìm đến bác sĩ nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào được hướng dẫn trong bài viết này.